Jak w XVIII wieku zabieg elektroterapii wyglądał…
George Adams demonstruje swoją maszynę elektroterapeutyczną
Źródło:
Adams G., An essay on elecricity explaining the theory and practice of that useful science; and the mode of applying it to medical purposes ; with An essay on Magnetsim, London 1785. Wewnętrzna strona przedniej okładki.
Pierwsze udokumentowane fotografiami zabiegi elektrostymulacji twarzy, czyli „selfie” G.B.A.Duchenna i jego pacjentów
Francuski lekarz G.B.A Duchenne publikował prace dotyczące wykorzystania prądu stałego i faradycznego w terapii. Opisywał elektrostymulację mięśni i nerwów skupiając się na zabiegach okolicy twarzy. Celem Duchenna było uzyskanie, poprzez drażnienie poszczególnych mięśni mimicznych, wyrazu twarzy obrazującego konkretne emocje. Jako pierwszy opisy swoich doświadczeń ilustrował fotografiami, do których czasami pozował razem ze swoimi pacjentami.
Faradyzacja mięśnia czołowego wykonana przez G. B. A. Duchena
Twarze wrażające emocje pod wpływem drażnienia mięśni prądem faradycznym
Źródła:
Duchenne G. B., Album de photographies pathologiques complémentaires du livre intitulé De l’ électrisation localisée, Paris 1862, s. 2.
Duchenne G. B., Mécanisme de la physionomie humaine ou analyse électro − physiologique de l’expression des passions, Paris 1876, s. 196.
Parent A., Duchenne de Boulogne: A Pioneer in Neurology and Medical Photography, The Canadian Journal of Neurological Sciences, Volume 32, No. 3, 2005, s. 374.
Skąd pochodzą nazwy łazienek w Ciechocinku?
Obecnie budynki, w których dobywają się zabiegi w ogólnie znanym polskim kurorcie leczniczym - Ciechocinku, nazywane są zakładami przyrodoleczniczymi i są numerowane. W okresie międzywojennym nazywano je łazienkami.
Zakład przyrodoleczniczy nr 1 – przedwojenne łazienki nr 1 główne lub komitetowe
Powołany w 1845 roku „Komitet Główny Dla Obmyślenia Środków Wzniesienia Zakładu Wód Mineralnych w Ciechocinku” trzy lata po swoim powstaniu podjął decyzję budowy łazienek. Stąd pochodzi ich nazwa – komitetowe.
Zakład przyrodoleczniczy nr 2 – przedwojenne łazienki nr 2 skarbowe
Najstarsze łazienki Ciechocinka pochodzą z 1836 roku. Kontrakt na ich budowę podpisany był z przedsiębiorcą budowlanym Wincentym Kolumna – Walewskim przez asesora ekonomicznego działającego z nakazu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Stąd ich nazwa – skarbowe.
Zakład przyrodoleczniczy nr 3 – przedwojenne łazienki nr 3 bankowe
Krótko po wybudowaniu łazienek skarbowych pojawił się projekt Banku Polskiego na wybudowanie kolejnych. Projekt został zrealizowany w 1842 roku, a powstałe łazienki nazwano bankowymi.
Szpital Uzdrowiskowy nr 1 – przedwojenne łazienki nr 4 lub dom izolacyjny
Ostatnie łazienki wybudowane w Ciechocinku powstały w 1878 roku. Na początku były drewnianym budynkiem przeznaczonym na kąpiele borowinowe. Z materiałów pozostałych po rozbiórce pierwszego budynku wybudowano w 1911 roku dom izolacyjny dla ofiar epidemii cholery, która przeszła ostatnią falą przez obszar Królestwa Polskiego w 1894 roku. Dlatego w literaturze pojawia się nazwa łazienek – dom izolacyjny.
Kubiak Sz., Historia powstania łazienek – początki lecznictwa uzdrowiskowego w Ciechocinku, [w:] Tenże (red.), Ciechocinek – dzieje uzdrowiska, Włocławek 2001, ss. 234 – 237, 342 – 343.
Raczyński M, Materiały do historii Ciechocinka od zapoczątkowania budowy warzelni soli do wybuchu wielkiej wojny, Warszawa 1935, ss. 191 – 192.
Sollux do dziś stosowany
Nazwa popularnej do dziś w fizykoterapii lampy emitującej promieniowanie IR - Sollux znana była od dawna. I od dawna ją stosowano. Na rycinie przedstawiono jej wersję statywową z 1922 roku. Produkowana była wówczas w Niemczech i sprowadzana do Polski przez firmy pośredniczące w sprzedaży urządzeń medycznych. Rysunek pochodzi z ulotki reklamowej wydawnictwa Hanau z 1919 roku przesłanej jako ofertówka od pośrednika: Domu Sanitarnego W. Orczykowski w Toruniu do Starostwa Powiatowego w Brodnicy.
Długo po wojnie wygląd Solluxa nie różnił się od tego z ryciny, co zapewne pamiętają starsi rehabilitanci i fizjoterapeuci.
Modele starodawnych Solluxów zyskują duże ceny i są stosowane jako dekoracje w industrialnie urządzonych współczesnych wnętrzach.
Źródło: Archiwum Państwowe w Toruniu, Wydział Powiatowy w Brodnicy 1920 – 1939, sygn.178.
Nazwa “prysznic” pochodzi od nazwiska Prissniz, ale kim był Wincenty Prissniz?
Wincenty Prissniz uznawany za jednego z ojców hydroterapii choć nie pozostawił po sobie żadnego opracowania książkowego dotyczącego swojej metody.
W 1824 roku założył w Gräfenbergu skromny zakład, który z czasem rozrósł się do kilku baraków ze stanowiskami z wannami i natryskami obsługiwanymi przez służbę. Leczono tam wiele schorzeń, a do jego zakładu zjeżdżali pacjenci z okolic i zza granicy. Dosyć kosztowna terapia polegała na przestrzeganiu reżimu wczesnego wstawania, uczestniczenia w zabiegach z wykorzystaniem zimnej wody w postaci natrysków, zawijań i kąpieli, często na świeżym powietrzu bez względu na porę roku. Połączona była z pracą fizyczną oraz dietą. Najczęściej stosowany przez W. Priessnitza zabieg − natrysk został nazwany na jego cześć prysznicem.
Stosowano tam „hydropatię”. Nazwa wymyślona przez Prissnitza, który nie chciał utożsamiać się ze środowiskiem lekarskim. Dlaczego? Zakład z początku działał nielegalnie. Ze względu na brak wykształcenia i wykonywanie czynności leczniczych bez odpowiednich kwalifikacji Prissniz został oskarżony w 1829 roku o szalbierstwo i skazany na kilka dni więzienia. W wyniku apelacji do sądu najwyższego i po przeprowadzeniu bezstronnego dochodzenia przez cesarskiego wysłannika z Wiednia barona Tutgheima placówka otrzymała pozytywną opinię i pozwolenie na działalność.
Tak więc śląski chłop, który samodzielnie wyleczył się zimną wodą po zmiażdżeniu klatki piersiowej przez wóz w czasie prac polowych zaczął od praktyki jako miejscowy znachor, a skończył jako właściciel znanego ośrodka wodoleczniczego.
W. Priessnitz dzisiaj zostałby uznany za obrotnego przedsiębiorcę i człowieka potrafiącego stworzyć od podstaw dobrze prosperującą firmę bazując tylko na swoim pomyśle i na wykorzystaniu ogólnie dostępnego tworzywa, którym jest woda.
Źródła:
Korpalska W. K., Sześć wieków opieki zdrowotnej w Bydgoszczy. Od miłosiernych uczynków do instytucji zdrowia publicznego, Toruń 2008, s. 180.
Kneipp S., Sebastiana Kneippa leczenie wodą, Warszawa 1988. (red. A. Gogut), ss. 11 – 13.
Orzech J., Rozwój koncepcji, technik i metod fizjoterapii, Tarnów 2005, ss. 468 – 469 i 472.
Metcalfe R. L., Life of Vincent Priessnitz, London 1898, ss. 15 – 16, 26 – 30, 44.
Szumowski W., Historia medycyny filozoficznie ujęta, Kęty 2008, s. 557.
Historia przedwojenna plastrowania w Polsce
Powszechnie uważa się za twórcę metody plastrowania Kenzo Kase D.C. urodzonego na początku lat 40-tych ubiegłego stulecia.
Ciekawostką jest, że plastry stosowano wcześniej i to w Polsce, o czym świadczy artykuł z lekarza Wojskowego z 1939 roku (tom XXXIV, nr1, str. 67-73) pt. Leczenie uszkodzeń przystawowych u sportowców wstrzykiwaniami Tiadolginy.
Autor artykułu dr Kazimierz Cebertowicz pisze: „Po każdym wstrzyknięciu, jeżeli chodzi o staw skokowy, nakładano zazwyczaj odpowiedni opatrunek z przylepca, celem przeciwdziałania napięciu bolesnych więzadeł okołostawowych.” Opis zilustrowano ryciną.
Opatrunek uciskowo-ustalający z przylepca w urazach okolicy kostki bocznej.
Początki światłolecznictwa - finsenoterapia
Twórca współczesnej fototerapii duński lekarz Niels Ryberg Finsen skonstruował pierwsze urządzenie do naświetlań leczniczych promieniami UV. Pierwsze seanse stosowano codziennie przez 2 godziny przez 5 miesięcy na przełomie 1895 i 1896 roku. Pacjentem był znajomy Finsena cierpiący na chorobę skóry spowodowaną przez prądki gruźlicy-toczeń pospolity. Naświetlania zakończono sukcesem. Finsen udoskonalił swoją lampę zyskując lepsze spektrum jej emisji i krótsze czasy zabiegów. Z zabiegu mogły korzystać równocześnie cztery osoby. Jego prace zostały uhonorowane w 1903 roku nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.
Lampa Finsena
Leczenie lampą Finsena - finsenoterapia
Źródła:
Fedorowski G, Mędrca szkiełko. Odkrycia i wynalazki w walce o zdrowie człowieka, Warszawa1968, ss. 78 – 81.
I. Fröhling, J. Bengt, Fototerapia – leczenie światłem, Warszawa 1998, s. 20.
Jankowiak J., Fizykoterapia. Podręcznik dla lekarzy i medyków, Warszawa 1948, ss. 272 – 273.
Kovács R., Electrotherapy and light therapy with the essencials of hydrotherapy and mechanotherapy, Philadelfia 1945, s. 367.
Mika T., Kasprzak W., Fizykoterapia, Warszawa 2003, s. 15.
Orzech J., Rozwój koncepcji, technik i metod fizjoterapii, Tarnów 2005, s. 505.